در شبکه، پروتکل به مجموعه‌ای از قواعد استاندارد گفته می‌شود که برای فرمت کردن و پردازش داده استفاده می‌شود.

پروتکل‌ها، کامپیوترها را قادر می‌سازد تا با یکدیگر تعامل داشته باشند.

شبکه‌های پروتکلی به‌مانند زبانی مشترک برای کامپیوترها هستند. اگرچه کامپیوترها در شبکه، ممکن است به‌طور بسیار گسترده‌ای از نرم‌افزارها و سخت‌افزارها استفاده کنند. پروتکل‌ها برخلاف آن به آن‌ها این امکان را می‌دهد که با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

پروتکل‌های استاندارد مانند زبانی مشترک بین کامپیوترها هستند، مانند دو نفر از کشورهای مختلف جهان که ممکن است زبان یکدیگر را متوجه نشوند، اما می‌توانند از زبان سومی به نام زبان مشترک برای ارتباط استفاده نمایند. به همین شکل، اگر یک کامپیوتر از پروتکل IP استفاده می‌کند و کامپیوتر دیگر نیز از همین پروتکل استفاده نماید، درنتیجه این دو کامپیوتر می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، مانند سازمان ملل که از 6 زبان مختلف به‌طور رسمی برای برقراری ارتباط با کل جهان استفاده می‌کند.

اما اگر یک کامپیوتر از یک پروتکل IP و دیگری از پروتکل IP دیگری استفاده کند، این دو نمی‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

در اینترنت، پروتکل‌های مختلفی برای انواعی از پردازش‌ها موجود است و پروتکل‌ها اغلب تحت مقررات لایه مدل OSI که به آن متعلق‌اند، قرار دارند.

لایه‌های مدل OSI چه لایه‌هایی هستند

OSI مخفف کلمات OPEN SYSTEM INTERCONNECTION هستند که مفهمی انتزاعی از اینکه اینترنت چگونه کار می‌کنند می‌باشند. OSI شامل 7 لایه هست و هر لایه بیانگر دسته‌بندی مختلفی از عملکرد شبکه هست.

پروتکل‌ها این توابع شبکه‌ای را مهیا می‌سازند. به‌عنوان‌مثال، Protocolاینترنتی یا همان IP(INTERNET PROTOCOL)، مسئولیت مسیریابی داد ه ها را با استفاده از نشان دادن این‌که این پاکت‌هایی از داده‌ها از کجا می‌آیند و مقصد آن‌ها کجاست.

IP امکان تعامل شبکه به شبکه را نیز فراهم می‌آورد. ازاین‌رو، IP در لایه سوم به‌عنوان لایه شبکه در نظر گرفته می‌شود.

در مثالی دیگر، یک Protocol فرستنده کنترلی یا همان TRANSMISSION CONTROL PROTOCOL وظیفه‌ی این را دارد که چک کند، پاکت داده‌ها از شبکه به نرمی عبور می‌کنند؛ بنابراین،TCP یک‌لایه انتقال‌دهنده (لایه 4) محسوب می‌شود.

*بسته‌ها قطعات کوچکی از داده‌ها هستند، تمام داده‌هایی که در شبکه فرستاده می‌شود، به بسته‌ها تبدیل می‌شوند.

کدام پروتکل ها روی لایه‌های شبکه نصب می‌شوند

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، IP یک‌لایه پروتکلی از شبکه است که مسئولیت مسیریابی را بر عهده دارد، اما این تنها لایه Protocol شبکه نیست.

• IPSET: INTERNET PROTOCOL SECURITY، ارتباط IP های رمزگذاری و تائید شده را در شبکه خصوصی مجازی VPN راه‌اندازی می‌کند. به لحاظ تکنیکی، IPsec یک پروتکل نیست، بلکه فراتر از کلکسیونی از داده‌هاست که شامل پروتکل امنیتی محصورکننده ESP، سربرگ احراز هویت AH و انجمن‌های امنیتی SA می‌شود.
• ICMP: پروتکل کنترل پیغام اینترنتی یا THE INTERNET CONTROL MESSAGE PROTOCOL (ICMP) ارورها را گزارش داده و وضعیت را به‌روزرسانی می‌کند. به‌عنوان‌مثال اگر یک روتر، نتواند یک بسته را تحویل دهد، این پروتکل پیغامی به منبع فرستنده‌ی بسته می‌فرستد.
• IGMP: پروتکل مدیریت گروه‌های اینترنتی، ارتباطات بین یک تا تعداد زیادی را برقرار می‌کند. این Protocol می‌تواند چندبخشی را راه‌اندازی کند، به این معنا که چند کامپیوتر می‌توانند از بسته‌های داده‌هایی که به یک IP فرستاده‌شده‌اند استفاده کنند.

چه پروتکل های دیگری در اینترنت استفاده می‌شود

TCP: همان‌طور که در بالا هم اشاره کردیم، TCP یک Protocol لایه انتقال‌دهنده است که قابل‌اعتماد بودن داده‌ها را چک می‌کند. این پروتکل از IP استفاده کرده و این دو پروتکل اغلب به یکدیگر به‌عنوان TCP/IP ارجاع داده می‌شوند.

HTTP: HYPER TEXT TRANSFER PROTOCOL، بنیان‌گذار وب‌سایت در جهان است، اینترنتی که خیلی از کاربران با آن تعامل دارند. این برای انتقال داده بین دستگاه‌ها استفاده می‌شود.HTTP به لایه شماره 7 OSI تعلق دارد، به این خاطر که داده‌ها را در فرمتی ذخیره می‌کند که اپلیکیشن ها مانند مرورگرها و …می‌توانند به‌طور مستقیم، بدون هیچ‌گونه توضیح اضافی‌ای از آن استفاده کنند.

لایه‌های پایینی مدل OSI توسط سیستم‌عامل کامپیوتر مدیریت می‌شوند، نه توسط اپلیکیشن ها.

HTTPS: مشکلی که در مورد پروتکل HHTP وجود دارد این است که رمزگذاری شده نیست، هر هکری که بتواند یک پیغام را بر روی آن رهگیری کند، می‌تواند آن را بخواند.HTTPS که همان HTTP secure هست، با رمزگذاری پیغام‌ها، این مشکل را حل می‌کند.

TLS/SSL

لایه انتقال امنیتی، TRANSPORT LAYER SECURITY، پروتکل HTTPS ای است که از رمزگذاری استفاده می‌کند.TSS قبلاً بانام SECURE SOCKETS LAYER یا لایه‌های سوکتی امن، شناخته‌شده بود.

UDP: پروتکل دیتا گرام کاربر، یا USER DATAGRAM PROTOCOL، سریع‌تر است اما به نسبت TCP، کمتر می‌توان به آن اعتماد کرد. این پروتکل بیشتر در مواردی مانند پخش زنده و بازی‌ها استفاده می‌شود، جایی که سرعت اولویت دارد.

روتر ها چه قانون هایی استفاده می‌کنند

روتر های شبکه از پروتکل‌های مطمئنی جهت یافتن مسیر مؤثر شبکه برای دیگر روتر ها، استفاده می‌کنند. این پروتکل‌ها برای انتقال داده‌های کاربران استفاده نمی‌شود.

ازجمله مهم‌ترین پروتکل‌های شبکه روتر ها عبارت‌اند از:

BGP: پروتکل درگاه مرزی،BGP، اپلیکیشن پروتکل شبکه‌ای است که برای داده پراکنی های که IP هایشان را کنترل می‌کنند، استفاده می‌شدند. این اطلاعات، به روترها این اجازه را می‌دهد که بهتر تصمیم بگیرند کدام بسته‌های داده‌های شبکه می‌توانند برای رسیدن به مقصد خود عبور کنند.

EIGRP: پروتکل مسیریابی درگاه مرزی بهبودیافته، The Enhanced Interior Gateway Routing Protocol (EIGRP)، مسافت بین روتر ها را شناسایی می‌کند.EIGRP به‌طور خودکار سوابق روتر ها را به بهترین آن‌ها به‌روزرسانی می‌کند و این آپدیت‌ها را به دیگر روتر های موجود در شبکه می‌فرستد.

OSPF: The Open Shortest Path First یا کوتاه‌ترین مسیر ابتدایی باز، یکی از پروتکل‌های محبوب است که بعد از کانفیگ شدن، با گوش دادن به همسایه‌های روتر، نقشه‌ی همه‌ی مسیرها را کشیده و سپس، کوتاه‌ترین و بهترین مسیر را انتخاب می‌نماید.

RIP: نوبت به معرفی آخرین پروتکل در این مقاله می‌رسد. پروتکل مسیریابی اطلاعات یا ROUTING INFORMATION PROTOCOL، یکی ز قدیمی‌ترین پروتکل‌هاست که مسلفت بین روتر ها را تشخیص می‌دهد.RIP یک اپلیکیشن پروتکلی لایه هست.

پروتکل ها چگونه مورد حملات سایبری قرار می‌گیرند

مانند دیگر قسمت‌های کامپیوتر، مهاجمان می‌توانند راهی که پروتکل‌ها از آن استفاده می‌کنند را پیداکرده تا برای غلبه یا سازش با سیستم‌ها، از آن‌ها استفاده کنند. خیلی از این پروتکل‌ها مورد حملات DDOS قرار می‌گیرند. بسیاری از شرکت‌ها هستند که راه‌های زیادی را برای جلوگیری از حملات و نفوذ این مهاجمان ارائه می‌دهند.